Thông tin doanh nghiệp
Nông nghiệp tuần hoàn là mô hình sản xuất dựa trên nguyên tắc sử dụng hiệu quả tài nguyên và hạn chế tối đa chất thải. Trong mô hình này, các phụ phẩm không bị xem là phế thải mà được coi là nguồn đầu vào cho các chu trình sản xuất tiếp theo.
Trong hệ sinh thái nông nghiệp tuần hoàn, “sản phẩm” không chỉ là nông sản cuối cùng như lúa gạo, rau củ hay thịt cá. Sản phẩm còn bao gồm các giá trị được tạo ra xuyên suốt toàn bộ vòng đời sản xuất.
Một hệ thống tuần hoàn thường tạo ra:
Nhờ đó, giá trị không chỉ đến từ sản lượng mà đến từ hiệu quả khai thác tài nguyên.
Phụ phẩm nông nghiệp ở Việt Nam rất đa dạng, bao gồm rơm rạ, vỏ trấu, bã mía, phân gia súc và bùn thải ao nuôi. Nếu không được xử lý hợp lý, các nguồn này dễ gây ô nhiễm môi trường.
Trong nông nghiệp tuần hoàn, phụ phẩm được:
Cách tiếp cận này giúp giảm ô nhiễm và đồng thời tạo ra những sản phẩm từ nông nghiệp tuần hoàn có giá trị sử dụng cao.
Khác biệt cốt lõi nằm ở tư duy khai thác giá trị. Nông nghiệp truyền thống thường kết thúc sau thu hoạch, trong khi nông nghiệp tuần hoàn tiếp tục tạo giá trị từ khâu chế biến và xử lý phụ phẩm. Nhờ đó, vòng đời tài nguyên được kéo dài và hiệu quả kinh tế được nâng cao.
Trồng trọt là lĩnh vực tạo ra lượng phụ phẩm lớn nhất trong nông nghiệp Việt Nam. Việc tận dụng các nguồn này đã hình thành nhiều nhóm sản phẩm tuần hoàn quen thuộc.
Rơm rạ sau thu hoạch, vỏ trấu từ xay xát và bã mía từ chế biến đường được ủ vi sinh để tạo thành phân bón hữu cơ. Loại phân này giúp cải thiện đất, tăng độ phì và giảm phụ thuộc vào phân bón hóa học.
Ở nhiều địa phương, phân hữu cơ từ phụ phẩm đã trở thành sản phẩm cốt lõi của nông nghiệp tuần hoàn, giúp nông dân giảm chi phí và duy trì độ bền vững của đất canh tác.
Rơm rạ, mùn cưa và thân cây ngô được dùng làm giá thể trồng nấm. Đây là ví dụ điển hình cho việc tận dụng phụ phẩm để tạo ra thực phẩm có giá trị dinh dưỡng cao.
Nấm trồng từ phụ phẩm mang lại:
Vỏ trấu và phế phẩm cây trồng được ép thành viên nén sinh khối dùng làm nhiên liệu thay thế than đá. Nhóm sản phẩm này góp phần giảm phát thải và phù hợp với xu hướng sử dụng năng lượng tái tạo.
Bên cạnh trồng trọt, chăn nuôi và thủy sản cũng đóng vai trò quan trọng trong hệ thống sản phẩm tuần hoàn.
Chất thải chăn nuôi được xử lý qua hầm biogas để tạo khí đốt phục vụ sinh hoạt. Phần bã thải tiếp tục được dùng làm phân bón cho cây trồng, giúp giảm ô nhiễm và tiết kiệm chi phí năng lượng.
Bã bia, bã đậu nành và phụ phẩm chế biến thủy sản được tái sử dụng làm thức ăn chăn nuôi. Cách làm này giúp giảm chi phí đầu vào và tạo vòng tuần hoàn giữa các ngành sản xuất.
Vỏ tôm, vỏ cua và bùn thải ao nuôi được xử lý để làm phân bón hoặc chế phẩm sinh học. Đây là những sản phẩm từ nông nghiệp tuần hoàn ít được chú ý nhưng có giá trị môi trường lớn.
Nhiều sản phẩm tuần hoàn đã đi vào đời sống hằng ngày của người dân, không chỉ giới hạn trong phạm vi sản xuất.
Thực phẩm hữu cơ và các sản phẩm lên men truyền thống như dưa muối, nước mắm, tương, giấm tận dụng nguyên liệu địa phương và giảm phụ gia hóa học. Phụ phẩm sau chế biến tiếp tục được tái sử dụng, tạo chu trình khép kín.
Rơm, tre, nứa và xơ dừa được dùng để sản xuất đồ gia dụng, vật liệu trang trí và sản phẩm thay thế nhựa. Những sản phẩm này phản ánh xu hướng tiêu dùng thân thiện với môi trường.
Một số phụ phẩm nông nghiệp đang được nghiên cứu để làm bao bì sinh học phân hủy tự nhiên. Dù chưa phổ biến rộng rãi, đây là hướng phát triển tiềm năng trong tương lai.
Sự gia tăng của các sản phẩm này đến từ nhiều yếu tố xã hội và kinh tế.
Áp lực ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu buộc xã hội phải thay đổi cách sản xuất. Nông nghiệp tuần hoàn giúp giảm phát thải và sử dụng tài nguyên hiệu quả hơn.
Việc tận dụng phụ phẩm giúp nông dân có thêm nguồn thu, giảm chi phí và tăng tính ổn định cho sinh kế.
Kinh tế tuần hoàn đang được xem là hướng phát triển dài hạn, tạo điều kiện để các sản phẩm từ nông nghiệp tuần hoàn được nhân rộng và đón nhận rộng rãi hơn.
Sản phẩm từ nông nghiệp tuần hoàn phản ánh sự thay đổi trong tư duy sản xuất và tiêu dùng tại Việt Nam. Từ những phụ phẩm tưởng chừng vô giá trị, nhiều sản phẩm hữu ích đã được tạo ra, góp phần bảo vệ môi trường và nâng cao chất lượng cuộc sống. Trong tương lai, sản phẩm từ nông nghiệp tuần hoàn sẽ tiếp tục giữ vai trò quan trọng trong phát triển bền vững.
Không bắt buộc. Nhiều sản phẩm được tạo ra bằng kỹ thuật đơn giản như ủ vi sinh, lên men hoặc tái sử dụng phụ phẩm. Công nghệ cao chỉ cần thiết khi mở rộng quy mô hoặc nâng cao chất lượng sản phẩm.
Sản phẩm được xem là tuần hoàn khi tận dụng phụ phẩm hoặc chất thải làm đầu vào, giảm phát sinh rác thải mới và có khả năng quay lại chu trình sản xuất thay vì bị loại bỏ sau sử dụng.
Có, nếu được xử lý đúng quy trình kỹ thuật. Các sản phẩm đạt chuẩn thường trải qua quá trình ủ, lên men hoặc xử lý sinh học nhằm loại bỏ mầm bệnh và đảm bảo an toàn cho người sử dụng.
Hoàn toàn có thể. Nhiều mô hình đã chứng minh khả năng mở rộng từ hộ gia đình lên hợp tác xã hoặc doanh nghiệp nhờ nguồn nguyên liệu ổn định và chi phí đầu vào thấp.
Do giúp giảm phụ thuộc tài nguyên mới, ổn định chi phí sản xuất và phù hợp với xu hướng phát triển bền vững, nên các sản phẩm từ nông nghiệp tuần hoàn có lợi thế dài hạn về kinh tế và môi trường.
